Boek: God is trouw tot in de verste toekomst
Boekenwinkel
Boek: God is trouw tot in de verste toekomst
Toepasselijke verklaring van het boek Daniël
| Auteur | Ds. J.R. Visser |
| Uitgever | Van Berkum Graphics, Zwaag |
| Uitgavejaar | 2012 |
| ISBN_ISSN | 9789081171090 |
| Pagina's | 136 |
| Te verkrijgen bij | Alle boekwinkels |
God is trouw tot in de verste toekomst.
Toepasselijke verklaring over Bijbelboek Daniel.
Enkele delen uit het boek:
▶
VOORWOORD
De eurocrisis. Schuldencrisis. Aardbeving in Japan met alle gevolgen van dien. Hoe gaat het verder met deze wereld? Je ziet hoe mensen somberder worden over de toekomst van de wereld. Na veel optimisme wordt duidelijk dat welvaart en je uitleven zoals je wilt vaak niet brengt wat je er van erwacht. Het boek Bonita Avenue van Peter Buwalda kreeg in 2011 en 2012 veel aandacht. Werd ook veel verkocht. Dit boek ademt bij alle uitleven van eigen verlangens en het gaan voor je eigen carrière een heel sombere sfeer. Het leven geeft niet wat het belooft te geven. Zo lijkt het. Je ziet dan ook dat mensen zich weer meer gaan bezighouden met de mogelijkheid dat de wereld zou kunnen vergaan. De aandacht voor de Maya-kalender met de voorspelling dat in 2012 een wereldwijde ramp de aarde zal treffen, is daarvan een voorbeeld. Ook de film 2012 is dat.
In een sombere wereld met de angst voor het vergaan van de wereld is het goed om het boek Daniel te lezen. Om dat boek te lezen in het verband van de hele Bijbel, het hele Woord van God. Dan zie je de werkelijkheid. Dan zie je hoe je bij alles hoop mag hebben.
Hoop op een echt goede toekomst ook in een tijd van vervolging. Een heerlijke toekomst verdiend door Christus voor wie bij Hem het leven zoekt. Ik hoop dat dit boekje je helpt om zo door Christus met vertrouwen de toekomst in te gaan.
▶
HOOFDSTUK 1: Kennismaking met het Boek en zijn schrijver
We vinden in het boek Daniël zowel beschrijving van de geschiedenis als profetieën die op de toekomst gericht zijn. De eerste 6 hoofdstukken bevatten een stuk geschiedenis waarin we lezen hoe het met Daniël en zijn vrienden in de tijd van de ballingschap gegaan is. Ook daarin vinden we profetieën die juist door Daniël uitgelegd worden.
De hoofdstukken 7-12 bevatten profetieën die laten zien hoe de HERE ook in tijden dat alles heel moeilijk voor Gods volk is de geschiedenis in Zijn hand houdt.
We hebben in het boek Daniël met een boek van God te maken. Het is de Heilige Geest die er voor gezorgd heeft dat wat er met Daniël en zijn vrienden gebeurd is opgeschreven is. Betrouwbaar opgeschreven. De naam van de man die dit opgeschreven heeft kennen we niet.
De hoofdstukken 7-12 zijn vooral profetieën die de HERE Daniël heeft laten horen. Deze profetieën zijn zo belangrijk dat Daniël de opdracht kreeg om er voor te zorgen dat ook latere generaties deze profetieën konden kennen. Zie bij de verklaring van: 12:4,9.
Daniël heeft er voor gezorgd dat ook deze profetieën opgeschreven zijn. Ze zijn deel van de Bijbel geworden. Je ziet daarin hoe de Heilige Geest er voor gezorgd heeft dat wat Hij wil op een betrouwbare manier deel van de Bijbel, het Woord van God, wordt. Zonder de menselijke schrijver te kennen is het voor ons genoeg te weten dat achter de menselijke schrijver de Heilige Geest als de Schrijver staat.
Een bijzonderheid als het om de taal gaat is dat dit boek voor een deel in Hebreeuws en voor een deel in Aramees geschreven is. Daniël 1:1-2:3 en 8-12 zijn in het Hebreeuws geschreven. Dan 2:4-7:28 in het Aramees. Dat in dit deel Aramees gebruikt wordt is goed te verklaren. Het Aramees was in die tijd de taal die in het diplomatieke verkeer en aan de hoven in die omgeving gebruikt werd. Als een lingua franca. Het zijn de belangrijken aan het hof die in 2:4 het woord nemen en het is logisch dat zij dan Aramees gebruiken.
Het Aramees is een taal die aan het Hebreeuws verwant was. Het Hebreeuws dat in dit boek gebruikt wordt is Laat-Hebreeuws zoals dit in de zesde en vijfde eeuw voor Christus gebruikt werd.
Bezwaren tegen de betrouwbaarheid van het boek Daniël
De laatste 2 eeuwen worden meerdere bezwaren tegen de betrouwbaarheid van het boek Daniël ingebracht. Ik wil verschillende daarvan in dit hoofdstuk bespreken. Ik doe dat aan de hand van de bezwaren die de bekende Zuid-Afrikaanse Oudtestamenticus Izak Spangenberg heeft ingebracht.
Spangenberg is er van overtuigd dat het boek Daniël in de tweede eeuw voor Christus geschreven is. De schrijver van dit boek zou het geschreven hebben om het Joodse volk in de tijd van de Makkabeeën en net daarvoor te bemoedigen. Spangenberg schrijft daar o.a. het volgende over: “Op grond van die historisch-kritische studies en ‘n ontleding van die wyse waarop die verhale vertel word, het geleerdes tot die slotsom gekom dat die verhale eintlik maar legendes (of volksverhale) is.” Hij is het met deze conclusie eens.
De belangrijkste reden voor deze mening is voor hem dat er volgens hem in de eerste 6 hoofdstukken van Daniël historische fouten staan. Het gaat in die hoofdstukken over gebeurtenissen in de zesde eeuw voor Christus. Volgens Spangenberg zijn de hoofdstukken 7-12 veel betrouwbaarder. De reden daarvoor zou zijn dat de schrijver van het boek Daniël in de tweede eeuw voor Christus geleefd heeft. Hij zou in de vorm van profetieën hebben opgeschreven wat er in die tijd gebeurde. Het zou hier dus niet om echte profetieën gaan maar om beschrijving van de geschiedenis.
Je ziet hier hoe de mens op de troon gaat zitten en het beter denkt te weten dan de HERE. Tegen de bezwaren van Spangenberg en veel anderen is ook echt wel iets in te brengen met wat we buiten de Bijbel om hebben gevonden. Daar wil ik nu iets van laten zien.
De historische bezwaren
Ik haal een gedeelte uit het boek van Spangenberg aan waar hij zijn historische bezwaren tegen Daniël 1-6 noemt. We lezen dan: “Die volgende voorbeelde van onnoukeurighede kan genoem word: Volgens die skrywer het die ballingskap plaasgevind in die derde regeringsjaar van Jojakim (Dan 1:1). Histories is dit nie korrek nie, want die ballingskap het in die tyd van koning Jojagin (Jojakim se opvolger) plaasgevind (2 Kon . 24:8-12).
Tweedens was daar nie ‘n koning Darius wat ‘n Mediër was nie (Dan 6:1).
Derdens was koning Darius se opvolger nie Kores die Pers nie (Dan 6:29). Kores die Pers het die Babiloniese ryk van Nabonidus ingepalm en sy regering het aan Darius s’n voorafgegaan.
Vierdens het Nabonidus ‘n seun met die naam Belsasar gehad. Belsasar het wel vir ‘n tyd namens sy pa in Babel regeer, maar was nooit amptelik die koning soos dit in Dan 5:1 voorgehou word nie. Vyfdens is Nebukadnesar nie opgevolg deur Belsasar nie (Dan 5:11), maar deur Amel-Marduk (of soos die Bybel hom elders noem: Ewil-Merodak, 2 Kon. 25:27).”
Als je dat zo leest, lijkt het erop dat je niet onder deze bezwaren uit kan komen. Dat komt vooral omdat er zelfs geen poging wordt gedaan om naar oplossingen te kijken. Er is hier sprake van een bepaalde hoogmoed. Een hoogmoed die zo wetenschappelijk lijkt maar het niet is. Laten we de bezwaren eens langs gaan.
Klopt Daniël 1:1 niet?
We lezen in Dan 1;1: “In het derde regeringsjaar van Jojakim, de koning van Juda, trok Nebukadnessar, de koning van Babylonië, op naar Jeruzalem en belegerde de stad.” De regering van Nebukadnessar begint in 605 voor Christus.
De regering van Jojakim begint in 608. Voordat Jojakim koning werd, stierf zijn vader Josia. Josia was een gelovige koning en hij stierf in 609. Josia vond de dood in een veldslag die hij leverde met het leger van farao Necho. We lezen daarover in 2 Kon 23:29,30.
Na de dood van Josia werd zijn zoon Joahaz in 609 koning in Jeruzalem. Joahaz regeerde daar niet langer dan 3 maanden. Farao Necho had namelijk na de overwinning op Josia de macht in Juda in handen. Farao Necho wil Joahaz niet als koning. Hij zet hem af en maakt een andere zoon van Josia namelijk Eljakim koning. Hij geeft Eljakim een andere naam: Jojakim. Zo begint de regering van Jojakim echt in het jaar 608 voor Christus. Hij is als koning de vazal van farao Necho.
Juni 605 v Christus trekt prins Nebukadnessar van Babel tegen farao Necho op. Hij verslaat bij Karkemis het Egyptische leger. De farao wordt verpletterend verslagen. Egypte kan nog net eigen zelfstandigheid behouden maar moet al het land buiten eigen grenzen aan de Babylonische invloedsfeer overlaten.
Nebukadnessar laat meteen aan de volken die tot nu toe aan farao Necho onderworpen waren weten dat hij nu de baas is. Hij laat zijn macht ook in Juda zien. In het jaar 605 belegert prins Nebukadnessar Jeruzalem. Jojakim laat Nebukadnessar in de stad en hij mag daarom ook koning blijven. Zie hiervoor ook 2 Koningen 24:7.
Nebukadnessar keert in datzelfde jaar nog in Babel terug. Koning Nabopolassar van babylonië sterft 15 augustus van dat jaar. Nebukadnessar wordt 6 september de nieuwe koning.
Dit zijn de dingen waar de eerste verzen van het boek Daniël naar verwijzen.
Hier zie je dat als je nauwkeurig leest en de gegevens van de Bijbel zorgvuldig met andere gegevens vergelijkt er geen tegenstrijdigheden zijn. Het eerste vers van het boek Daniël gaat niet over het begin van de ballingschap maar over het begin van de onderwerping van Juda aan Babel.
Was er een koning Darius de Meder?
Over deze vraag zou veel meer te schrijven zijn dan wat ik daarover in dit inleidende hoofdstuk kan doen. Het is duidelijk dat de Bijbel over Darius de Meder of medier spreekt. Zie Dan 6:1. De Bijbel is tot nu toe de enige bron die over een Darius de Meder in die tijd spreekt.
Dat op zich is geen bewijs dat deze man er niet was en dat hij toen geen koning was. Het is al eerder gebeurd dat we tot een bepaald moment iets niet uit andere bronnen wisten en dat we dit later toch ontdekken. Zoiets is er ook gebeurd als het over Belsassar en Nabonidus gaat. Zie daarvoor het vervolg van dit hoofdstuk. Het tot nu toe niet vinden van de naam van een bepaalde persoon die wel in de Bijbel genoemd wordt, is op zich geen argument tegen wat we in de Bijbel lezen. Zo redeneren we vaak ook niet als een andere bron de naam of een gebeurtenis noemt die we niet uit andere bronnen kennen! We geven ook hierin het laatste Woord aan de Bijbel als het voluit betrouwbare Woord van God. Ook als het om de geschiedenis gaat.
Toch wil ik met de huidige stand van het wetenschappelijke onderzoek hier nog wel een enkele opmerking maken. Een interessante gedachte is dat Darius de Meder een bepaalde tijd samen met Kores de Pers geregeerd heeft.
Kores was de aanvoerder van het Perzische leger. Hij heeft de aanval op Babel ingezet. Het is bekend dat de aanvoerder van het leger van de Mediërs die tot dan toe in dienst van Babel vocht zich aan Babel onttrokken heeft. Zij hebben zich toen bij de Perzen onder leiding van Kores aangesloten. De kans bestaat dat de Mediërs dat toen gedaan hebben in ruil daarvoor dat een van hun aanvoerders samen met Kores zou gaan regeren.
De opvallende formulering van Dan 6:1 lijkt daaraan steun te geven: “Darius de Mediër verkreeg het koningschap; hij was toen tweeënzestig jaar.” Het woord verkreeg verwijst volgens de grondtekst dat hij dat koningschap ontving. Hij kreeg het dus van iemand. Hier wordt niet gezegd dat de HERE hem dat gaf. De HERE is het die koningen aanstelt en weg laat gaan. Je ziet dit later heel duidelijk in Dan. 4. Maar de formulering hier lijkt toch te wijzen op iets anders. Dit zou er op kunnen wijzen dat Darius als een soort beloning het medekoningschap van de Perzen kreeg. De formulering in 6:29 wijst ook in die richting: “En deze Daniël stond in hoog aanzien onder het koningschap van Darius en onder het koningschap van Kores, de Pers.”
Het gaat dan om een tijd dat Darius en Kores samen koning waren. Het valt ook op dat Darius op dat moment al 62 is wanneer hij koning wordt.
Er is geen wetenschappelijke reden om er aan te twijfelen dat Darius de Meder ook koning was. Hij hoeft geen koning te zijn geweest voor Kores.
Was Belsassar echt koning?
Als je met deze vraag zou bedoelen of Belsassar ooit formeel tot koning is uitgeroepen is dat niet zo. Daarom komt hij niet in de koningslijsten van het Babylonische rijk voor. De vader van Belsassar was Nabonibus. Hij was tot de inname van Babel door de Perzen en de Meden de officiële koning.
Toch is het niet juist om te zeggen dat de Bijbel op dit punt er naast zit.
In de 19e eeuw waren er kritische theologen die beweerden dat je het boek Daniël niet kunt vertrouwen want volgens hen had Belsassar zelfs nooit bestaan. De reden daarvoor was dat de naam van Belsassar als koning tot dan toe nog nooit gevonden was.
Dit veranderde toen in het begin van de 20e eeuw de zogenaamde Nabonibus-Cyruskroniek en de Cyruscilinder gevonden werd. Uit deze documenten wordt duidelijk dat Belsassar wel degelijk bestaan heeft.
Hij was van 553 tot en met de val van Babel op 12 oktober 539 de feitelijke koning in Babel. Hij was de regent die in die tijd namens zijn vader regeerde. Zijn vader woonde toen ongeveer 1000 kilometer van Babel en bemoeide zich niet met de regering van het land.
De Bijbel vermeldt dus de feitelijke situatie.
Belsassar is toch niet de opvolger van Nebukadnessar?
Spangenberg verwijst naar Dan 5:11: “Er is een man in uw koninkrijk in wie de geest van de heilige goden woont. In de dagen van uw vader bewees hij al evenveel verstand, inzicht en wijsheid te bezitten als de goden. Koning Nebukadnessar, uw vader, heeft hem benoemd tot hoofd van de magiërs, bezweerders, Chaldeeën en waarzeggers – uw vader, majesteit!”
De vraag is wat het woord vader hier betekent. Heeft dit woord in de Hebreeuwse en Aramese literatuur van die tijd altijd de betekenis van de biologische vader? Of is de enige andere mogelijkheid dat het om je directe voorganger gaat?
Dat is niet zo. Het woord vader kan ook uitdrukken dat je het over een grote voorganger hebt die voor jou een voorbeeld is. Dit kan zelfs zonder dat er sprake is van een bloedband. Er zijn in dit geval zelfs aanwijzingen dat de vader van Belsassar met een dochter van Nebukadnessar getrouwd was. Met Nitocris. Dan was Nebukadnessar zelfs de opa van Belsassar.
Je kunt dus niet zeggen dat in het boek Daniël onnauwkeurig of onjuist met het woord vader omgegaan wordt.
In de tweede eeuw geschreven?
We vinden in Daniël 7-12 profetieën. Als je de geschiedenis kent zie je dat in deze profetieën tot in details beschreven wordt wat er o.a. in de eeuwen daarna gaat gebeuren. Vooral als het gaat om de tijd waarin Antiochus IV Epifanes optreedt. Dit heeft mensen ertoe gebracht om te zeggen dat het hier in werkelijkheid niet om profetieën zou gaan die de HERE in de 6e eeuw voor Christus aan Daniël gegeven heeft. Iemand zou dit in de tweede eeuw opgeschreven hebben. Iemand die de geschiedenis kende en hij zou daarmee Gods volk in de tijd van de Makkabeeën hebben willen bemoedigen.
Hierbij wordt duidelijk tekort gedaan aan het getuigenis van de Bijbel als Gods Woord. De Geest vertelt ons namelijk hoe de HERE deze profetieën juist aan Daniël gegeven heeft! Hoe ze het volk vanaf de 6e eeuw juist moeten bemoedigen als die moeilijke tijd komt. Dan ziet Gods volk dat in alle moeilijke dingen de HERE de geschiedenis in Zijn hand houdt. Hij geeft dit deel van het boek Daniël als een troostboek voor Zijn volk van de zesde eeuw voor Christus tot Christus terugkeer. Zoals de Geest bijvoorbeeld ook het boek Openbaring als troostboek voor de kerk van Christus gegeven heeft om te laten zien dat er moeilijke tijden komen maar de HERE tot de verste tijd blijft zorgen tot verlossing van Zijn volk. Terecht schrijft G.W. Lorein in dit verband: “Met deze stelling strijdt de zelfpresentatie van het boek. Dit wordt voorgesteld als historische gebeurtenissen uit de zesde eeuw en als visioenen met voorzeggende profetie. Voorstanders van deze stelling zien zich dus verplicht om te zeggen dat deze zelfpresentatie niet klopt, dus – weliswaar met de beste bedoelingen – misleidend was. Eventueel kan men dan nog zeggen dat het voor de oorspronkelijke lezers onmiddellijk duidelijk was dat het om een tweede-eeuwse duiding ging, maar dat strijdt toch met de eerste indruk die men krijgt bij een lectuur die uitgaat van de historische betrouwbaarheid van de Schrift.”
Wie de Bijbel als het Woord van God serieus neemt kan niet meegaan met de gedachte dat het boek Daniël een product is van iemand uit de tweede eeuw. De Geest spreekt ook in het tweede deel van Daniël profetisch over de toekomst. Hij doet dat door Daniël in de zesde eeuw voor Christus.
▶
HOOFDSTUK 8: Daniël 7, Wereldrijken bedreigen de Kerk van Christus
7:1-3 De tijd.
Er begint in hoofdstuk 7 dus een nieuw gedeelte van het boek Daniël. Het eerste deel van het boek Daniël is verhalend. We vinden daar de verhalen ook in chronologische volgorde. We gaan bij het begin van het profetische gedeelte eerst weer een stuk terug in de tijd.
We gaan terug naar het eerste jaar van koning Belsassar. Deze Belsassar is een wat vreemde verschijning in de geschiedenis. Zijn vader Nabonidus is eigenlijk koning maar wil eigenlijk geen koning zijn. Hij trekt zich terug. Nabonidus is de officiële koning maar we zijn nu in het eerste jaar dat Belsassar de feitelijke macht heeft en uitoefent. Het is ook de tijd waarin duidelijk begint te worden dat de macht van het Babylonische rijk minder begint te worden. De eerste scheuren beginnen zichtbaar te worden.
Het is juist in die tijd dat de HERE aan Daniël in een droom laat zien dat de volkerenwereld in de geschiedenis steeds zal veranderen. Hij ziet hoe de vier winden de grote zee in beweging brengt. De vier winden laten zien dat de HERE de hele aarde in Zijn hand heeft. Zie ook Openb. 7:1. Als je in ons hoofdstuk verder leest wordt duidelijk dat de zee die door de winden in beweging gebracht wordt de geschiedenis van de wereld is waarin de volken steeds weer in beweging zijn. Je ziet steeds wisseling van wereldrijken. Daniël ziet vier dieren na elkaar, door de wind die waait, uit de zee opkomen. Dat gebeurt niet toevallig. Het is niet zo dat de HERE alleen maar van tevoren weet wat er gaat gebeuren. De HERE is niet alleen de God die weet hoe de film van de geschiedenis zal afdraaien. Nee, de HERE laat Daniël zien hoe Zijn plan van de wereldgeschiedenis werkelijkheid zal worden. God bepaalt de toekomst. Hij laat de winden waaien die de geschiedenis onweerstaanbaar volgens Zijn plan laten verlopen.
Als je goed oplet, zie je dat de opeenvolging van de rijken in deze droom van Daniël dezelfde is als die in de droom van Nebukadnesar in hoofdstuk 2. Toch is er ook een heel duidelijk verschil tussen hoofdstuk 2 en 7. In Daniël 2 wijst de HERE er vooral op dat de wereldrijken grote macht en heerlijkheid zullen hebben maar dat dit aan het einde van de geschiedenis minder zal worden. Hoe groot en machtig die rijken ook zijn op het einde van de geschiedenis komt Christus. Hij vernietigt dan onweerstaanbaar alle menselijke macht. Hij neemt dan voor eeuwig de macht over. Hij onttroont dan voor altijd de menselijke rijken met Zijn grote luister.
Het gaat dus om dezelfde rijken en dezelfde volgorde. In Daniël 7 is de aandacht er meer op gericht dat de wereldmachten een bedreiging voor de kerk van Christus en het leven in geloof vormen. Dat is vooral zo in het laatste deel van de wereldgeschiedenis. Het is juist de laatste hoorn die oorlog tegen de heiligen voert en overwint. Hoe ontwikkelt de geschiedenis zich nu in deze richting? Om dat te zien nu eerst meer over de eerste drie rijken.
7:4-6 De eerste drie rijken.
Het eerste rijk dat Daniël uit de zee ziet verschijnen, lijkt op een leeuw. Hij ziet een leeuw die arendsvleugels heeft. Die vleugels worden uitgerukt. Het beeld hier sluit aan bij de symboliek die het Babylonische rijk voor zichzelf gebruikt heeft.
We lezen in de Bijbel ook meerdere keren voor Babylonische koning het beeld van een leeuw en van een arend. Beelden voor de Babylonische koning en zijn legers. (Zie: Jer. 4:7;49:19,22; 50;17; Ezra 17:3; Habb. 1:8.)
Het uitrukken van de vleugels wijst erop dat het geweldige rijk dat onder Nebukadnesar tot grote macht en heerlijkheid gekomen was zwakker begint te worden. De macht van Babel reikt niet meer zo ver. Daniël ziet daarvan in zijn tijd de eerste tekenen. Het Babylonische rijk begint het beeld van een sterke leeuw te verliezen. Het gaat zoals een mens op twee voeten staan en krijgt het hart van een mens. Dat laat zien dat het Babylonische rijk zwakker begint te worden. Een mens is niet zo sterk als een leeuw. Een mens is in zijn hart bang voor een leeuw. Hier wordt de toenemende angst en onzekerheid in het Babylonische rijk aangewezen. Ook dit rijk is een rijk van menselijke zwakheid en menselijke vergankelijkheid.
Daniël ziet dan het rijk dat het Babylonische als wereldmacht zal opvolgen. Dat rijk lijkt op een beer. Het gaat hier om het Medisch-Perzische rijk. Ongeveer tien jaar na deze droom nemen de Meden en de Perzen Babel in. Ze doden dan koning Belsassar. Het zijn dan Kores de Pers en Darius de Meder die samen over het rijk regeren. Dit rijk wordt met een beer vergeleken die steeds klaar staat om aan te vallen. Hij staat op twee poten in aanvalshouding. Dit rijk is gulzig naar macht en uitbreiding. Zo was het ook in de praktijk.
De gulzigheid naar macht en uitbreiding wordt zichtbaar in die beer die drie ribben nog tussen zijn tanden heeft en al weer aangespoord wordt om ander vlees op te zoeken om te eten. De beer gaat niet rustig liggen om te eten en dan te rusten. Hij staat al weer klaar om zich op een nieuwe prooi te storten. Hij moet al hoe meer landen veroveren en volken overheersen. Het Medisch-Perziche rijk was ongeveer 200 jaar lang een grote wereldmacht.
Dit rijk wordt door het derde rijk dat Daniël ziet, verwoest. Het derde rijk lijkt op een panter met vier vleugels.
Dit rijk wordt door snelheid gekenmerkt. Een ander kenmerk is dat het heel ver zal reiken. We zien dat gebeuren als Alexander de Grote in 330 voor Christus met grote snelheid een nieuw wereldrijk sticht. Hij komt met grote snelheid uit Macedonië en overwint het Medisch-Perziche rijk volledig. Dit rijk is heel groot. Het reikt van het noorden van India tot Griekenland en ook het Midden-Oosten was er deel van. Alexander de Grote heeft zelf niet lang over dit rijk geregeerd. Nadat hij 19 jaar overwinningen behaald had en geregeerd had, stief hij. Dan valt dit geweldige rijk uit elkaar. De Heilige Geest wijst daarop in vers 6 als er over 4 koppen gesproken wordt. Het Griekse rijk valt na de dood van Alexander in 4 gedeelten uiteen. Daarvan is een het Seleucidische rijk. Dit rijk bezorgt Israel veel ellende. Daniël profeteert daarover o.a. in hoofdstuk 8.
Daniël kan deze profetie over de toekomst uitspreken omdat hij de knecht van de HERE is. Je ziet hier zo heel duidelijk dat de HERE regeert. De HERE bereidt Zijn volk met deze profetieën voor op de toekomst. Deze profetieën zijn ook een heel duidelijk bewijs voor de waarheid van Gods Woord. Deze dingen zijn aangekondigd voordat het werkelijkheid werd of door mensen voorzien kon worden. De geschiedenis laat zien dat deze profetieën tot in details vervuld zijn. Een heerlijk bewijs dat de HERE vanuit de hemel regeert en niemand anders. We belijden in art 5 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis dat de Bijbel Gods Woord is. Dat Gods Woord de waarheid is. We belijden daar ook dat de Bijbelboeken in zichzelf het bewijs hebben dat het Gods Woord is “het bewijs daarvan ligt bovendien in de boeken zelf. Want zelfs blinden kunnen tasten dat de dingen die erin voorzegd zijn, gebeuren.”
De drie rijken waarover Daniël profeteert en die we in de geschiedenis ook gezien hebben, hebben een gezamenlijk kenmerk. Ze delen dat ook met het vierde rijk en alles wat daaruit voortkomt. Ze zijn allemaal dierlijk. Ze staan allemaal in dienst van de duivel. We lezen in Openbaring 13 van de grote machten die zich in dienst van de duivel tegen Christus keren. Het dier dat je in Openbaring 13 uit de zee ziet komen verenigt wat we in de eerste drie rijken in Daniël 7 zien. We lezen van dat dier in Openbaring 13:2 namelijk: “het beest dat ik zag leek op een panter, met poten als van een beer en een bek als de muil van een leeuw. De draak droeg zijn kracht en heerschappij en gezag aan het beest over.”
Waar mensen, waar landen zich op eigen macht en heerlijkheid concentreren. Waar mensen, waar regeerders op eigen macht en eer gericht zijn, ontstaan rijken die in dienst van de duivel staan. Dan willen mensen Christus niet als hun Koning. Dan willen ze eigen baas zijn. Regeerders die in dienst van Christus hun ambt vervullen, regeren in dienst van de burgers. Zij zoeken niet de macht maar het goede voor het land en de inwoners volgens Gods goede geboden. Ze willen in dienst van Christus en Zijn Koninkrijk staan. Ze willen de voortgang van het heerlijke evangelie ook bevorderen.
Landen, rijken die op macht en uitbreiding van invloed gericht zijn, gedragen zich dierlijk en staan dan ten diepste in dienst van de grote draak de duivel. Dat wordt ook in het vierde rijk dat Daniël ziet heel duidelijk.
7:7, 8, 19-21, 23-25 Het bijzondere van het vierde rijk.
De aandacht gaat in deze droom vooral uit naar het vierde rijk. Het eerste dat opvalt is dat dit rijk bij Daniël de meeste schrik en angst veroorzaakt. Het is verschrikkelijk om te zien wat dit rijk doet. Het verderf en de hardheid van dit rijk zijn groter dan die ervoor. We lezen daarom in vers 7: “Het verschilde van alle dieren die daarvoor verschenen waren, en het had tien horens.”
Daniël ziet dan ook nog een kleine, nieuwe hoorn. Hij vraagt van de HERE een aparte toelichting naar de betekenis van deze dingen. Daniël maakt duidelijk dat hij niet begrijpt wat hij hier ziet. Hij heeft al verschillende keren dromen van anderen uitgelegd. Dromen die koningen kregen heeft hij door Gods hand kunnen uitleggen en nu heeft hij zelf ook weer uitleg van God nodig.
Het vierde rijk is het hardste van allemaal. Het vermorzelt alle tegenstand. Zelfs wie al verslagen is wordt weer vertrapt. We komen dit ook al tegen als Daniël jaren eerder aan Nebukadnesar de droom over het beeld uitlegt. Dan is een deel van de uitleg die Daniël moet geven de volgende: “Een vierde koninkrijk ten slotte zal hard als ijzer zijn. IJzer verbrijzelt en vermorzelt alles, en net als ijzer dat verplettert, zal het al die andere rijken verbrijzelen en verpletteren.” Dan 2:40.
Het vierde wereldrijk is het Romeinse Rijk. De HERE zegt hier dat het rijk heel sterk zal zijn. We zien dat ook in de geschiedenis. Geen wereldrijk heeft zijn macht zolang vastgehouden. Ongeveer 500 jaar. Het Romeinse rijk is de laatste die de HERE hier concreet noemt. Het vierde rijk is ook het rijk waaruit de andere machthebbers tot het einde toe voortkomen. De machthebbers tot de dag dat de Here Jezus op de wolken zal terugkeren.
We zullen bij de 10 horens aan grote machthebbers moeten denken die na het Romeinse rijk voor een tijd het wereldbeeld bepaald hebben. Het gaat er dan niet om dat we precies 10 rijken of regeerders kunnen identificeren. Het getal 10 wijst op een afgerond en groot aantal. Ook die regeerders en rijken zijn in Christus hand. Hij blijft ook als zij regeren de geschiedenis naar zijn doel toe regeren.
De 10 horens zijn nog niet het einde. Wat Daniël namelijk het meest laat schrikken is het volgende: “Toen ik naar de horens keek zag ik hoe een kleine, nieuwe horen tussen de andere opkwam; drie van de oude horens werden uitgerukt om er plaats voor te maken. En in die horen bevonden zich ogen als mensenogen en een mond vol grootspraak.” vs 8. Deze kleine horen wordt groot, zelfs groter dan de andere 10. Zie vs 20.
Het kenmerkende van die kleine horen, die zo groot wordt, is dat hij zichzelf openlijk tegenover de HERE die de Almachtige is, verheft. Hij laat openlijk zijn vijandschap tegenover de volgelingen van Christus, tegenover de trouwe kerk zien. Deze macht spot met Christus en wordt gekenmerkt door verzet tegen de normen van God voor het leven. Over deze macht lezen we ook in Openbaring 13:5-7. Het gaat daar over het dier dat uit de zee komt en in dienst van de duivel staat: “Het beest kon zijn bek gebruiken voor grootspraak en godslasteringen, en dat tweeënveertig maanden lang. Het opende zijn bek en lasterde God, zijn naam en zijn woning en hen die in de hemel wonen. Het mocht de strijd met de heiligen aanbinden en hen overwinnen. Ook kreeg het macht over alle volken, over mensen van elke stam en taal.”
Let op de 42 maanden die hier genoemd worden. Dat komt overeen met de tijd, een dubbele tijd en een halve tijd in Dan 7:25. 42 maanden is 3,5 jaar. Het gaat in vers 25 ook om 3,5 tijd.
Wat betekenen ze dingen nu? Als we daarover nadenken is een van de gevaren die ons bedreigen dat we zo concreet willen zijn dat we allerlei namen willen invullen. Terwijl het bij de 10 horens gaat om de tijd na het Romeinse Rijk tot Christus in het algemeen te typeren. Juist in die tijd zal de groei naar een antichristelijke macht er zijn. Het is de tijd waarin wij leven. Het is een macht die zich niet onder een volk of in een land zal presenteren. Die macht laat zich over de hele wereld zien. Deze macht zal de Almachtige lasteren in de tijd na Christus werk. In de tijd dat de opdracht geldt om het evangelie over de hele wereld te verkondigen.
De verkondiging van het evangelie gaat in de geschiedenis de wereld over. Veel mensen leren door Gods Geest Christus kennen. De kerk gaat de wereld over. Er komt op een deel van de wereld ook een tijd waar in het openbare leven de normen van God geëerbiedigd worden. Nu zie je daarvan een heel duidelijke afval. Afval van Christus. Juist daar waar het christelijke geloof nadrukkelijk aanwezig was, beginnen mensen openlijk met Christus te spotten. Ze spotten en komen met beschuldigingen over de HERE. Je ziet zo een antichristelijke macht ontstaan die al brutaler wordt. Een antichristelijke macht die vaak nog door liberale christenen en kerken gesteund wordt. In ieder geval niet met diepe verontwaardiging openlijk en duidelijk weerstaan wordt.
We zullen bij de machtsontwikkeling van die kleine horen aan deze dingen moeten denken. Het gaat hier om een gevaarlijke macht want hij heeft menselijke ogen en een menselijke mond. (vs 8) Hij is machtig en slim. Hij heeft een macht die mensen aanspreekt. Het is zo menselijk. Deze macht vraagt van jou als mens geen dingen boven je mensenmaat. Deze macht komt met normen en waarden die je menselijke hart erg aanspreken. Hierop wijst ook wat we lezen in vers 25: “Hij zal proberen hun feesten en hun wet te veranderen”.
Deze macht zal proberen om samenlevingen zo om te keren dat alles wat nog aan gehoorzaamheid aan Christus herinnert weggedaan wordt. De tijden moeten radicaal veranderen. Wat in het openbare leven nog aan het christelijke geloof herinnert moet zoveel mogelijk verdwijnen. Mensen moeten vrij zijn om volgens de verlangens van het eigen zondige hart te kunnen leven. De mensen die zich daartegen verzetten en openlijk laten weten dat het de verkeerde weg is, dat het zonde is, worden bespot en zelfs vervolgd. Juist zij die vanuit de liefde voor God en mensen die op een weg gaan die naar de eeuwige dood leidt anderen terugroepen tot Christus als de Koning van je leven.
De vervolging die deze macht inzet kan geweld zijn. Het kan ook een vervolging zijn waarbij je jouw vrijheid behoudt maar steeds tegen je gezegd wordt dat je ouderwets en discriminerend bent. Je past niet meer bij de moderne tijd en je houdt er eigenlijk achterlijke denkbeelden op na.
Deze vervolging zal zwaar zijn voor Christus’ kerk. Een grote beproeving. Een grote toets voor gelovigen die in gevangenissen gezet zijn. Een grote toets voor wie al meer de druk ervaren dat ze met hun geloof een minderheid in de samenleving geworden zijn en daarom aangevallen en veracht worden. Dan is de grote verleiding: Moeten we ons toch niet een beetje aanpassen om weer in de ogen van de omgeving acceptabel te zijn? Moeten we toch niet meer met de ideeën en gevoelens van de moderne, geseculariseerde samenleving meegaan? Daniël ziet hoe duivels gevaarlijk deze tijd voor de kerk van Christus is. Daarom is hij zo geschrokken.
Als je ziet hoe deze duivelse macht toeneemt, ligt er ook bemoediging in die tijd en een dubbele tijd en een halve tijd. Wat in Openbaring 13 42 maanden genoemd wordt.
De periode van 3,5 is de helft van het volmaakte getal 7. 7 wijst op de volmaaktheid, op het doel dat bereikt wordt. Die ontzettende antichristelijke macht komt niet verder dan de helft van wat hij wil bereiken. Hij komt niet verder dan 3,5 terwijl de HERE door alles heen Zijn Goddelijke doel bereikt. Christus blijft regeren en bewaart Zijn kerk in de geschiedenis door alles heen. De kerk zal zelfs op een bepaald moment samen met Christus over alles regeren!
7: 9-12, 22, 26 De Oude van dagen.
Nadat Daniël die kleine horen gezien heeft, ziet hij hoe een rechtszaal gereed gemaakt wordt. Hij ziet dat de tronen klaargezet worden. De meest opvallende persoon die hij in zijn droom ziet is een oude Wijze. In de vertaling van 1951 een Oude van dagen.
Het gaat hier om de HERE zelf. De titel die Hij hier krijgt wijst niet op zwakheid maar op het eerbiedwaardige van Hem. Hij is de persoon die de meeste eerbied en het meeste respect verdient te krijgen..
Je ziet een grote overeenstemming als je de beschrijving van de HERE en de beschrijving van Christus in heerlijkheid in Openbaring 1:13-15 met elkaar vergelijkt. We lezen in Openbaring 1: “en daartussen iemand die er uitzag als een mens. Hij was gekleed in een lang gewaad en had een gouden band om zijn borst. Zijn hoofd en zijn haren waren wit als witte wol of als sneeuw, en zijn ogen waren als een vlammend vuur. Zijn voeten gloeiden als brons in een oven. Zijn stem klonk als het geluid van geweldige watermassa’s.”
Hier zie je hoe de Vader in de hemel en Christus die de Zoon van de mens is bij elkaar horen. Hier zie je hoe waar het woord van de Here Jezus is: “Wie Mij gezien heeft, heeft de Vader gezien.” (Joh 14:9) De kleren die de Oude Wijze draagt laten Zijn absolute reinheid en heiligheid zien. De haren op Zijn hoofd zijn wit en wijzen op Zijn wijsheid en ervaring. Dan is er het vuur. Om Zijn troon is vuur en vanuit Zijn troon komt vuur. Hier zie je weer een grote overeenkomst met wat we in Ezechiël 1 over Gods troon en de troonwagen lezen.
Gods troon is niet de troon die maar over één plaats regeert. De HERE heeft een troon die overal naartoe kan gaan. Dat laat zien dat er niets is dat niet onder Zijn regering staat. Er is ook niets dat Hij niet ziet of hoort. Het vuur dat om Zijn troon is en ervan uitgaat laat zien dat de oude Wijze de HERE is van wie we in de brief aan de Hebreeën lezen: “Onze God is een verterend vuur.” (12:29) Hij brandt al de tegenstand tegen Hem weg. Zijn oordelen banen de weg naar de voltooiing van Zijn plan. Niemand kan Hem tegen houden. Al de onheiligheid wordt door Zijn heilige vuur voor eeuwig vernietigd. Dan zijn er de zeer velen die Hem dienen. We moeten hier vooral aan de duizenden, miljoenen engelen denken. Je ziet hier hoe groot Zijn heerlijkheid en verschijning is!
Alles is nu klaar voor de grote rechtszaak. De rechter is er. De rechtbank gaat nu zitten en de boeken gaan open. De uitspraak kan nu komen want alle informatie die nodig is, is er. Wanneer de boeken van God open gaan, mist er niets. Dan blijft er niets verborgen. De HERE weet precies wat koningen en regeerders gedaan hebben. Ook van die koningen en regeerders die hun macht gebruikt hebben om tegen Christus koninkrijk te strijden. Het wordt hun als schuld aangerekend als zij tegen de kerk van Christus, tegen de heiligen opgetreden zijn. Als ze geprobeerd hebben hen te verleiden. Je ziet dat heel duidelijk in het oordeel dat over de kleine horen die uit het vierde dier voortgekomen is, uitgesproken en uitgevoerd wordt.
Daniël wil juist graag weten wat er met die macht gaat gebeuren. Want dat is de macht die grote woorden tegen God gesproken heeft. We lezen dat in vers 25. Het in opstand komen tegen de hoogste God is vooral dat hij woorden spreekt tegen de Allerhoogste. (1951) Hij heeft God openlijk gelasterd en zich als tegenstander van de HERE gepresenteerd. Deze macht die een uitloper van het vierde dier is, spreekt Godslasterlijk. Hij vervolgt de kerk van Christus. Hij behaalt zelfs overwinningen op de kerk. Het lijkt alsof hij de heiligen voor altijd overwonnen heeft.
Juist als het erop lijkt dat de Antichrist de definitieve overwinning behaalt, grijpt de Oude Wijze in. Let op vers 21,22! Hij overwint totdat de Oude Wijze kwam, er recht werd verschaft aan de heiligen van de hoogste God en de tijd aanbrak dat de heiligen het koningschap in bezit kregen.”
Op het moment dat het lijkt dat de Antichrist definitief met de kerk van Christus afrekent, is de HERE er die met Zijn definitieve oordeel over de Antichrist komt. De HERE vernietigt dan de macht van het vierde dier en zijn uitlopers. Zijn macht wordt totaal omvergeworpen en in het vuur gegooid. Het wijst heen naar wat er met de satan gaat gebeuren als het laatste oordeel uitgesproken is. De Antichrist en al de aardse machten die op eigen eer en macht gericht waren, hebben in zijn dienst gestaan. We lezen in Openbaring 20:9,10 wat er met de duivel gaat gebeuren die de heiligen bedreigd en overwonnen heeft: “Ze trekken op, over de breedte van de aarde, omsingelen het kamp van de heiligen en de geliefde stad. Maar vuur daalt neer uit de hemel en verteert hen. En de duivel, die hen misleidde, wordt in de poel van vuur en zwavel gegooid, bij het beest en de valse profeet. Daar zullen ze dag en nacht worden gepijnigd, tot in eeuwigheid.” Gods definitieve oordeel is volledig. We zien dat in dat in vers 12. Als de Oude Wijze ingrijpt vergaat echt alle menselijke macht. Geen enkele menselijke macht blijft staande. Ook de andere dieren hebben dan voor altijd hun macht verloren. Al was er bij de machten van vroeger een zekere opleving, een verlenging geweest. Dat is nu voorbij. De dag van Gods oordeel is echt de tijd en het uur waarin elke menselijke macht zijn macht verliest.
De dag waarop dat gebeurt, heeft alles met de verschijning van een speciale persoon te maken. De speciale persoon wordt hier iemand die er uitzag als een mens genoemd. (1951: iemand gelijk een Mensenzoon)
7: 13,14 Zoon van een mens.
Daniël ziet nu de Oude Wijze en een andere persoon. Die ander is dus: die er uitzag als een mens.
Het gaat hier om iemand die als een heel gewoon mens lijkt. Toch is Hij meer dan een mens. Twee zaken wijzen daarop heel duidelijk. Dat zijn de volgende: De man is met de wolken naar de Oude Wijze gekomen. Het komen met de wolken is in de Bijbel iets dat met God verbonden wordt. Geen mens vaart in de Bijbel naar de hemel op. Ook Elia niet. Hij gaat met een wagen van vuur met paarden naar de hemel toe maar niet met de wolken. Zie 2 Kon 2:11. We lezen alleen dat bij de wederkomst de gelovigen op de wolken de Here Jezus tegemoet zullen gaan in de lucht. 1 Thess. 4:13-18.
We lezen van wolken die Gods wagen zijn of Zijn heerlijkheid omringen o.a. in Psalm 97:1,2: “De HEER is koning – laat de aarde juichen, laat vreugde heersen van kust tot kust. In wolk en duisternis is Hij gehuld. Zijn troon stoelt op recht en gerechtigheid.”
Een ander voorbeeld is Psalm 104:3: U spant de hemel als een tentdoek en bouwt op de wateren uw hoge zalen, u maakt van de wolken Uw wagen en beweegt u op de vleugels van de wind.” Het komen op de wolken wijst in de richting van een Goddelijk Persoon.
Het tweede is dat de Een die er uitziet als een mens van de Oude Wijze eeuwige heerschappij ontvangt! Dat eeuwige koningschap laat ons zien over wie Daniël profeteert. Het is Maria die in haar lofzang voor de geboorte van de Here Jezus zingt: “Hij zal een groot man worden en Zoon van de Allerhoogste worden genoemd, en God, de Heer, zal Hem de troon van Zijn vader David geven. Tot in eeuwigheid zal Hij koning zijn over het volk van Jacob, en aan Zijn koningschap zal geen einde komen.” (Luk 1:32,33)
Het gaat hier over Hem die net voor Zijn hemelvaart gezegd heeft: “Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde.” (Matt 28:18) Ik noem nog twee bewijzen uit Gods Woord dat deze zoon van een mens de Zoon van de mens Jezus Christus is.
De Here Jezus spreekt in Mattheüs 24 over Zijn terugkeer nadat Hij eerst naar de hemel gegaan is. We horen dan in vers 30: “Dan zal aan de hemel het teken zichtbaar worden dat de komst van de Mensenzoon aankondigt, en alle stammen op de aarde zullen zich van ontzetting op de borst slaan als ze de Mensenzoon zien komen op de wolken van de hemel, bekleed met macht en grote luister.” De Here Jezus wijst hier aan wie die persoon is die er uitzag als een mens in Dan 7:13,14. Dat is Hij zelf en daarom ook de Zoon van de mens. We lezen in Dan 7:13 een profetie van Zijn hemelvaart. Hij vertelt in Mat 24:30 dat Hij op een vastgestelde dag ook weer zal terugkeren naar de aarde.
De Here Jezus heeft ook toen Hij voor de Joodse Raad stond, gewezen op Dan 7:13,14. Hij laat dan zien dat Hij de Verlosser is die meer dan een mens is. Hij is ook God. Kajafas vraagt in Matt 26 aan de Here Jezus of Hij de Christus, de Zoon van God is. Dan is het antwoord van de Here Jezus: “U zegt het. Maar ik zeg tegen u allen hier: vanaf nu zult u de Mensenzoon zien zitten aan de rechterhand van de machtige en Hem zien komen op de wolken van de hemel.” (vs 64)
De Here Jezus wijst hier duidelijk terug naar Dan 7:13. Hij zegt tegen het Sanhedrin: Dat ben Ik! Jezus geeft hier zelf de uitleg van Dan 7:13 die Hij met Zijn Goddelijke gezag bekleedt.
Daniël ziet hoe tegenover de macht van de Antichrist, Christus de macht van de Oude Wijze krijgt. Hij is de Koning van de koningen.
We lezen in vers 14: “en alle volken en naties, welke taal ze ook spraken, dienden Hem.” De Antichrist kan niet voorkomen dat in elk land, in elke taal en in ieder land mensen tot geloof in Christus komen. Hij kan niet voorkomen dat over de hele aarde mensen door de verkondiging van het evangelie heiligen van de hoogste God worden. Hoe de Antichrist ook vloekt, tiert, verleidt en verdrukt toch blijft de kerk van Christus bestaan. God en het Lam regeren vanuit de hemel en de Antichrist kan daar niet tegenop.
Christus maakt op de dag dat Hij terugkomt een definitief einde aan elke macht van de Antichrist. Zijn eeuwig Koninkrijk verschijnt dan in volle glorie en de hele hemel en aarde zijn daarvan dan vol. Een machtig en heerlijk perspectief voor de gelovigen. De heiligen van de hoogste God.
7:15-18,22,26-28 De heiligen van de hoogste God.
Daniël is geschrokken van de zware tijden die Gods volk moet doormaken. Hij is erdoor geraakt dat de gelovigen zolang bespotting en zware verdrukking moeten ondergaan. Er zijn rijken die voor Daniël nog heel ver weg in de geschiedenis liggen en waarvan de heiligen nog veel moeten verduren.
Het is opvallend dat als Daniël nog verdere uitleg vraagt de HERE met een bemoediging begint. Hij vertelt niet eerst hoe erg die kleine horen de gelovigen zal verdrukken. Hij geeft eerst het volgende prachtige toekomst perspectief: “Daarna zullen de heiligen van de hoogste God het koningschap ontvangen, en zij zullen het koningschap altijd behouden – voor eeuwig en altijd.” vs 18 Als je eerst vers 18 leest en daarna meteen vers 27 kan de vraag opkomen: Hoe kan dat? De eeuwige heerschappij is toch al gegeven aan de Mensenzoon? Is toch al gegeven aan Hem die er uitzag als een mens?
Je ziet hier hoe belangrijk het is om stukken uit de Bijbel in het geheel van de hele Bijbel te lezen. Dan leer je ook deze profetieën in hun volle rijkdom zien. Dan wordt duidelijk dat de heiligen van de hoogste God niet in plaats van Christus zullen regeren maar samen met Hem!
Ze zijn ook niet aan Christus gelijk. Hij is de koning van de koningen en de gelovigen krijgen de positie van koningen onder God en Christus. We lezen later in het Nieuwe Testament: “Als wij met hem gestorven zijn, zullen we ook met Hem leven; als wij volharden, zullen we ook met hem heersen”. 2 Tim 2:11,12 De troon van God en het Lam zal daar in de stad staan, Zijn dienaren zullen Hem vereren ....... . En zij zullen als koningen heersen tot in eeuwigheid.” Openb. 22:3,5
Het zijn deze heilige van de hoogste God die ook op tronen zullen zitten als het grote oordeel uitgesproken wordt. We lezen in Daniël 7 van tronen maar niet wie daarop zullen zitten. We krijgen in Openbaring 20:4 waar het om de gelovigen als Gods volk gaat het antwoord: “ook zag ik tronen, en aan hen die erop zaten werd recht gedaan. Het zijn de zielen van hen die onthoofd waren omdat ze van Jezus hadden getuigd en over God hadden gesproken; zij hadden het beest en Zijn beeld niet aanbeden en ook zijn merkteken niet op hun voorhoofd of hun hand gekregen. Zij waren tot leven gekomen en heersten duizend jaar lang samen met de Messias.”
Wie zijn nu deze heiligen? Dat zijn de gelovigen van de hele geschiedenis. Dat is het volk van God, de kerk van Christus van Adam tot de laatste uitverkorene die geboren wordt. Deze heiligen, deze mensen die de verzoening voor hun schuld in Christus offer gevonden hebben, mogen weten dat de Antichrist niet het laatste woord heeft. Al lijkt het soms wel zo. De gelovigen zijn de echte koningen die onder Christus voor altijd de heerlijke positie van koningen zullen krijgen.
136 pagina´s
Van Berkum Graphics, Zwaag
In alle boekwinkels te bestellen.
ISBN 9789081171090
Prijs: 12,50 Euro
Recente inhoud
Boekenwinkel
Copyright 2017 - 2024 · All rights reserved